DEHB yedi yaşından önce belirtilerini veren, çocukların gelişim düzeylerine uygun olmayan dikkati toplayamama ve sürdürememe, aşırı hareketlilik ve ataklarla kendini gösteren bir sorundur.
Dikkat süresinin kısalığı, kendini kontrol etmede güçlük çekme, davranışlar ya da düşüncede huzursuzluk ve ataklık özellikleri ile öne çıkar.
Kimi çocuklarda dikkat eksikliği belirtileri daha yoğun görülürken, kimilerinde hiperaktivite belirtileri göze çarpar. Bazı çocuklarda ise hem dürtüsellik hem de hiperaktivite belirtilerinin bulunduğu karma DEHB’e rastlanır.
DEHB Belirtileri
DEHB’li çocukların dikkat süreleri kısadır. Bu nedenle de tamamlamaları gereken görevlerde veya ödevlerde güçlük çekebilirler. Bir işi bitirmeden yeni bir işe başladıklarına sık rastlanır. Ayrıca dürtüsel davranan çocuklar, düşünmeden hareket edebilir. Bunun sonucunda da kurallara uymakta zorlanırlar. DEHB’nin birden fazla belirtisi olsa da her bireyde aynı belirtileri göstermez.
DEHB ‘de Dikkat Eksikliği
Dikkat eksikliği olan DEHB’li çocukların dikkat süreleri yaşlarına ve zeka düzeylerine kıyasla daha kısadır. Sınıfta öğretmen ders anlatırken akılları başka yerde gözükürler. Hayal alemine dalarlar. Okuma etkinliklerinde sıra kendilerine geldiğinde, doğru yeri bulmakta zorlanırlar. Dikkat süreleri günden güne değişiklik gösterir. Bazı günler ödevlerini yapılması gereken sürede bitirirken bazı günler ise hiç başlayamazlar bile. Tamamen odaklandıkları konularda ise büyük başarı gösterebilirler. Mesela evdeki bilgisayar oyununda şampiyon olabilirler. Ancak sınıfta odaklanma konusunda zorlandıklarından derslerinde başarısız olabilirler.
DEHB’nin Dikkat Eksikliği Tipi Belirtileri:
- Dikkatini sürdürememek
- Odaklanmakta zorluk çekmek
- Eşyalarını ve oyuncaklarını sık kaybetmek
- Çabuk sıkılmak
- Gün içinde sık sık hayallere dalmak
- Detayları gözden kaçırmak
- Göz teması kurmamak
- Karşısındakini dinlemekte güçlük çekmek
- Özel eşyaları ve emanetleri kaybetmek
- Basit yönergeleri akılda tutamamak
- Sık hata yapmak
- Unutkanlık
- Dış uyaranların dikkatini kolayca dağıtması
DEHB ‘de Hiperaktivite
Aşırı hareketlilikleri vardır. Akranları ile kıyaslandığında enerjileri hiç bitmeyecekmiş, hiç yorulmayacaklarmış gibi gözükürler. Ataklık biçiminde sergilenen bu hareketlilik genellikle bir amaca yönelik değildir. Aşırı huzursuzluk, kıpırdanıp durma, derste sırasında oturmaktan sıkılma ayağa kalkıp sınıfta dolaşma, sırada oturduğunda kalemi ile sıraya tempo tutma gibi halleri vardır. Davranışlarını kontrol etmeleri gereken ortamlarda zorlanırlar.
Akranlarında görülen hareketlilik genellikle bir amaca yönelik ve ortama uygun iken, DEHB’li çocuklarda durum böyle değildir. Yapacakları işin sonunu düşünmeden hareket ederler. Akıllarına eseni hemen yaparlar. Sıralarını beklemekte güçlük çekerler. Sınıfta öğretmen konu anlatırken alakasız bir soru ile bütün sınıfın dikkatini dağıtabilirler. Ancak dürtüsel, sabırsız davranışlarını özel eğitim ile kontrol altına almayı öğrenebilirler.
DEHB’nin Hiperaktivite Tipi Belirtileri
- Otururken bile eller ve ayakları sürekli hareket ettirmek
- Yerinde duramamak
- Hızlı konuşmak
- Kelimeleri hatalı söylemek ve cümleleri birbirine bağlayamamak
- Fazla hareketlilik
- Karşısındakinin sözünü kesmek
- Dinlemekte zorluk çekmek
- Sabırsız olmak
- Aceleci davranmak
- Sıra bekleyememek
- İsteklerin hemen karşılanmasını istemek, dayatmak
- Düşünmeden hareket etmek
- Tepkileri kontrol edememek
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Tanısı Nasıl Konulur?
Kesin bir tanı koyulması için çocuk psikiyatri uzmanına başvurulur. Uzmanın uygulayacağı ayrıntılı testlerden sonra tanı konulması mümkündür. Çocuğun aile yaşamı ve okul hayatı konularında elde edilen bilgiler de teşhisi yardımcı olabilir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve Özel Eğitim
DEHB’li çocukların sorun yaşadıkları alanlarda uygun yöntemlerin saptanarak destek olunması gerekir. Süreç mutlaka okul, aile ve özel eğitimci iş birliğiyle devam etmelidir. Diğer davranışlarda olduğu gibi DEHB’li bireylerin özel eğitiminde de pekiştireç kullanmak önemli rol oynar. Çocuğun, olumlu davranışları ödüllendirilerek olumsuz davranışların azalması sağlanabilir.
DEHB’li bireyler için okulda onlara özel bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanması ve özel eğitim desteği alması gerekir. Dikkat eksikliğinden dolayı eğitim hayatı etkilenen çocuğun akademik olarak desteklenmesi gerekir.
Merkezimizde her çocuğun bireysel özellikleri, yaşı, sosyal ve akademik gereksinimlerine göre bir program oluştururuz.
Uyguladığımız “Dikkat Eksikliği Değerlendirme Testleri”ile farklı yaş grubundaki çocukların dikkat gücünü, zihinsel konsantrasyonunu, farklılıkları bulma hızını, zihinsel işlem hızını ve uyaranlara tepki verme hızını ölçeriz.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE DEĞERLENDİRME TESTLERİ
- Burdon Dikkat Testi
- D2 Dikkat Testi
- Frankfurter Dikkat Testi
- Stroop Testi
- Moxo Dikkat Testi