Öğrenme Bozukluğu Türleri ve İşaretleri
Öğrenme güçlüğü genellikle ilk olarak çocukların okulda başarısız olmaya başlamasıyla fark edilir. Çocuklar temel okuma becerileri öğrenmede veya anlamada güçlükler yaşar. Aynı şekilde yazma ve matematik alanlarında görülen öğrenme sorunları da öğrenme bozukluğunun belirtisi olabilir. Bazı çocuklar ise temel okuma yazma matematik becerilerini kolayca öğrenir ama problem çözme ya da daha yüksek seviyedeki akademik becerileri uygularken problemlerle karşılaşılır.
Öğrenme güçlüğü nedir?
Öğrenme güçlüğü zeka ya da motivasyon ile ilgili bir sorun değildir. Öğrenme güçlüğü olan çocuklar tembel ya da aptal değildir. Aslında, çoğu herkes kadar akıllıdır. Sadece beyinleri farklı çalışır. Bu fark, bilgileri almayı ve işlemeyi etkiler.
Öğrenme bozukluğu beynin alma, işleme, saklama, cevap verme ve iletişimle ilgili yeteneklerini etkiler. Basitçe söylemek gerekirse, öğrenme güçlüğü olan çocuklar ve yetişkinlerde görme, duyma ve anlama sonucunu edinilen bilgiler farklı işler. Bu yeni bilgi ve becerileri öğrenme ve bunları kullanmada sorunlar yaşayabilir. Öğrenme güçlüğünün en yaygın türleri okuma, yazma, matematik, mantık, dinleme ve konuşma ile ilgili sorunları içerir.
Çocuğunuzda bir öğrenme bozukluğu olduğuyla yüzleşmek zor olabilir. Hiçbir anne-baba çocuklarının acı çektiğini görmek istemez.
Ama hatırlanması gereken en önemli şey öğrenme güçlüğü olan çocukların çoğu çocuk kadar akıllı olduğudur. Onlar sadece kendilerine uyarlanmış öğrenme programlarıyla bilgilerin öğretilmesi gereken çocuklardır.
Öğrenme güçlüğü ve bozuklukları belirtileri ve semptomları
Öğrenme bozukluğu olan bir çocuk diğerlerine çok farklı görünebilir. Kitapları seviyor ama matematik anlayamayan bir çocuk, okuma ve heceleme öğrenirken sorunlar yaşayabilir. Yine başka bir çocuk birisi yüksek sesle konuşunca onu anlamakta güçlük çekebilir. Sorunlar çok farklı olsa da hepsi öğrenme bozukluğunun işareti olabilir.
Öğrenme güçlüğünü tespit etmek her zaman kolay değildir. Çünkü genellikle, bir sorun olduğunu belirten tek bir belirti olabilir. Ancak, bazı uyarı işaretleri farklı yaşlarda diğerlerinden daha sık görülür.
Öğrenme bozukluğu aşağıdaki alanlarda problemlere neden olur:
Dinleme
Konuşma
Okuma
Yazı
Dilbilgisi
Muhakeme
Matematik
Okulöncesi belirtiler
Sorunlarını kelimelerle ifade etmekte zorlanma
Doğru sözcüğü bulmakta sıkıntı
Alfabe, sayılar, renkler, şekiller, haftanın günleri öğrenmede zorlanma
Yönergeleri izlemede ya da rutinleri öğrenmede zorlanma
Sınırlı çizimleri boyamada veya makasla kesmede zorlanma
Düğme ilikleme, fermuar çekme, ayakkabı bağlamayı öğrenmede zorlanma
4. sınıfa kadar görülen belirtiler
Harfler ve sesler arasındaki bağlantıyı öğrenmede zorlanma
Seslerden kelimeleri yapmada zorlanma
Okurken temel kelimeleri karıştırma
Sürekli kelimeleri yanlış yazma ve okumada sık sık hatalar yapma
Temel matematik kavramlarını öğrenmede zorlanma
Zaman söylemede zorlanma
Yeni becerileri öğrenmenin yavaş olması
5-8. Sınıfa kadar görülen belirtiler
Okuduğunu anlama ve matematik becerilerinde zorluk
Açık uçlu test sorularını çözerken zorlanma
Sevmedikleri okuma ve yazma; yüksek sesle okuma önler
Tek bir belge içinde farklı aynı kelime Büyüleri
Kötü organizasyon becerileri (dağınık yatak odası, masa ve düzensiz ödevler)
Tartışma sırasında ve yüksek sesle düşüncelerini ifade etmede
Kötü el yazısı
Öğrenme bozukluğunun çeşitleri
Öğrenme bozuklukları genellikle okul alanı becerilerine göre gruplandırılmıştır. Çocuğunuz okula gidiyorsa en dikkat çekici olan öğrenme bozuklukları türleri genellikle okuma, yazma veya matematikte görülür.
Okuma Öğrenme bozukluğu (disleksi)
Okuma öğrenme güçlüğünün iki türü vardır. Sesler, harfler ve kelimeler arasındaki ilişkiyi anlamada zorlanma görülür. Bu da temel okuma becerilerini öğrenirken sorunlar oluşturur.
Okuma güçlüğü ile ilgili belirtiler şunlardır:
Harf ve kelime tanıma
Kelimeleri ve fikirleri anlama
okuma hızı ve akıcılığı
genel kelime becerileri
Matematik öğrenme bozukluğu (Diskalkuli )
Matematik öğrenme engelli büyük çocuğun diğer güçlü ve zayıf yönleri bağlı olarak değişir. Matematik yapmak için bir çocuğun yeteneği bir dil öğrenme güçlüğü ya da görsel bir bozukluk veya sıralama, bellek ya da kuruluş ile bir zorluk olarak etkilenecek.
Bir matematik tabanlı öğrenme bozukluğu olan çocuk ezber ve rakamlardan oluşan organizasyon, operasyon bulguları ve numarası “gerçekler” (5 +5 = 10 ya da 5×5 = 25) ile mücadele edebilir. Matematik öğrenme bozuklukları olan çocuklar da sayma ilkeleri (örneğin 2s tarafından sayma veya 5s tarafından sayma ile) sorun olabilir veya zorluk zaman söylüyorum olabilir.
Aritmetik ile ilgili zorluklar
Analog saatleri okumada zorlanma
Örneğin, bir alışveriş sepetindeki kalemlerin maliyet tahmini gibi finansal planlamayı kavrama güçlükleri
Çarpım tabloları, bölme tabloları, zihinsel aritmetik gibi alanlarda zorlanma
Erken – geç gibi zamanı kavramsallaştırmada veya geçen zamanı yargılamada zorluk.
Sol ve sağ arasındaki farkı anlamada zorlanma
Zihinsel olarak görselleştirmede zorlanma
Müzik notalarını okumada zorluk
Zihinsel olarak uzaktan nesneler arası uzaklığı tahmin etmede zorlanma
Matematiksel kavramlar, kurallar, formüller ve dizileri kavrama ve hatırlamada zorlanma
Zihinsel olarak yoğunlaşması gereken görevlere konsantre olamama
Yazma bozukluğu (disgrafi)
Yazma bozukluğu sıklıkla okuma bozukluğu ile birlikte görülür. Yazı yazarken belirgin harf, noktalama ve gramer hataları gözlemlenir. Bu çocuklarda aynı zamanda dili algılama ve anlatım bozukluklarına da rastlanır.
Yazma güçlüğünde görülebilecek yazma hataları:
Harf hataları yapma, birbirine benzeyen b-d, p-q, c-ç gibi harfleri ya da 6-9, 12-21 gibi sayıları karıştırma ve birini diğerinin yerine yazma
Noktalı ve noktasız harfleri karıştırma (o-ö, u-ü)
Heceleme hataları ve bir kelimeyi bölerek yazma
Noktalama işaretlerini kullanmama
Çok karışık ve kötü yazma
Öğrenme güçlüğünün teşhisi
Öğrenme bozukluğunun teşhisi bir uzman tarafından yapılır. Uzmanın yapacağı test ,anamnez ve gözlem sonucunda öğrenme bozukluğu tanısı konur.Test yapabilecek ve öğrenme güçlüğü tanısı koyabilecek uzmanlar şunlardır:
Klinik psikologlar
Okul psikologları
Çocuk psikiyatristleri
Eğitim psikologları
Gelişim psikologları
Nöropsikolog
Psikometrist
Konuşma ve dil terapisti
| Öğrenme Güçlükleri Ortak Türleri | ||
| Disleksi | Okuma sorunu | Sorunları konuşma, okuma, yazma, heceleme |
| Diskalkuli | Matematik öğrenme sorunu | Matematik problemlerini yaparken zorlanma, zaman ve para kavramını anlamakta zorlanma |
| Disgrafi | Yazma güçlüğü | El yazısı ve yazma ile ilgili sorunlar |
| Dispraksi (Duyusal Entegrasyon Bozukluğu) | İnce motor becerilerde zorlanma | El-göz koordinasyonu, denge, el becerisi ile ilgili sorunlar |
| Disfazi / Afazi | Konuşma dili ile ilgili güçlükler | Fakir konuşma dili, okuduğunu anlama sorunları |
| İşitsel İşleme Bozukluğu | İşittiği sesler arasındaki farkları ayırt etmede güçlükler | Okuma, anlama, dil ile ilgili sorunlar |
| Görsel İşleme Bozukluğu | Görsel bilgileri yorumlama güçlüğü | Okuma, matematik, haritalar, grafikler, simgeler, resimler ile ilgili anlama sorunları |
Derleyen Psikolog Dilek Erzenli
Kaynakça:
