Dikkatini toplayamayan her çocuk, Dikkat Eksiklği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısı almaz.

Karnesinde zayıf notu çok olan çocuklara sıkça yapıştırılan bir etiket “Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu”.

Bu konuda Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Emel Bellibaş,“Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu(DEHB)nöro-psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Doğru tanımlamasını bilmeden çocukları değerlendirmek son derece yanlıştır” diyor ve çocuğa doğru tanı koyulmadan bu tip etiketlemelerin yapılmaması gerektiğini belirtiyor.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), nöro-psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Toplumda % 3-5 oranında görülmektedir. Dikkatini toplayamayan her çocuk, DEHB tanısı almaz. Rahatsızlık tanısı için bazı kriterler belirlenmiştir.

Dikkatsizlik için:

a) Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez, okul veya iş yerinde, ya da diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapar. (Okuma ya da yazma sırasında harf hataları, sınavlarda yanlış seçenekleri işaretleme, iş yerinde verilen bir görevi eksik, yineleyen hatalarla yerine getirme, savsaklama, bir an önce bitirmek için özensiz davranma, gibi)
b) Üzerine aldığı görevlerde ya da rol aldığı etkinliklerde dikkati dağılır, etkinliği sürdüremez.
c) Doğrudan kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür.
d) Çoğu zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevlerini, ufak tefek işleri tamamlayamaz.
e) Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.(Etkinlikleri sıralayamaz, sıklıkla organize olama, zamanı doğru kullanmaz)
f)Çoğu zaman sürekli zihinsel çabayı gerektiren görevlerden kaçınır, isteksizdir.(Ders boyunca dikkatini sürdüremediği için sıkılır, bazı çocuklarda ayağa kalkıp dolaşma görülebilir)
g)Genelde eşyalarını kaybeder (kalem, Kitap, diğer ders araçları)
h) Çoğu zaman dikkati dış uyaranlarla kolaylıkla dağılır.
i)Günlük etkinliklerinde sıklıkla unutkandır.

Hiperaktivite ve İmpulsivite (Dürtüsellik) için:

a)Çoğu zaman elleri, ayakları kıpır kıpırdır ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
b)Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
c)Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da tırmanır.
d)Çoğu zaman, sakin bir biçimde, boş zamanları geçirme etkinliklere katılma ya da Oyun oynama zorluğu vardır.
e) Çoğu zaman hareket halindedir ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.(Riskli davranışlarda bulunmaktan çekinmez, yüksek yerlerden atlar, genelde bu çocukların vücutlarında çok sayıda düşme izi, yaralanma sekelleri bulunur)
f)  Çok konuşur.(Konuşmaya başlarken ne söyleyeceğini unutup başak bir konuya atlar, kafası karıştıkça esas konuda uzaklaşır)
g) Kendisine sorulan soru tamamlanmadan hemen cevabını yapıştırır.(Sıklıkla sorulanlara uygunsuz yanıtlar verirler, konuyu bildikleri halde bilmiyormuş ya da algılayamıyormuş gibi bir izlenim bırakırlar)
h)Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır.(Telaşlı, sabırsız, bazen nezaketsiz tavırları bu yüzdendir)
i) Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarına karışır.

Çocuğun bu bulguları göstermesine neden olabilecek başka bir durumun bulunmaması gerekir.

DEHB tanısının konulabilmesi için çocukta bu tanı ölçütlerinden çoğunun bulunduğu saptanmalıdır. Ayrıca belirtilerin 7 yaşından önce başlaması, hem okulda hem evde görülmesi gereklidir.Çocuğun bu bulguları göstermesine neden olabilecek başka bir rahatsızlığının bulunmaması gerekir. Yakın zamanda kardeş doğumu olmuş ya da anne-baba ayrılığı yaşamış bir çocuk, yukarıda sayılan belirtilerin tümünü gösterse de DEHB tanısı koyulmadan önce uygun süreçte izlenmelidir.

Bazı çocuklar diğerlerinden daha hareketli olduğu için yanlış olarak, “hiperaktif” diyetanımlanmakta
Son zamanlarda dikkat sorunu yaşayan çocuklarda artış olduğu söylenebilir. Bunun nedeni sıklıkla televizyon, internet, çeşitli tabletlerin ve oyun konsollarının sık ve uzun sürelerle kullanımı gibi görünmektedir. Çocuk çok küçük yaşta bu oyuncaklarla (!) tanışıyor ve zevk aldığı, zaman kavramını yitirdiği aktiviteler nedeniyle derse ya da aktif dikkat kullanacağı, zor görevlere zaman ayıramıyor.

Bazı çocuklar da diğerlerinden daha hareketli olduğu için yanlış olarak, “hiperaktif” diye tanımlanıyor. Oysa çocuğun tükettiği şekerleme, kakao, yapay gıda boyaları, hazır gıdalar düşünüldüğünde sadece bunların bile hareket miktarını artırıp doğru düşünmeyi engellediği bilinen ve çocuk hastalıkları uzmanı hekimler tarafından sıklıkla dile getirilen bir gerçek. DEHB bu durumdan farklı birnöropsikiyatrikrahatsızlıktır ve toplumda tahmin edildiği kadar yaygın görülmemektedir.

Kaynak: Milliyet